اثربخشی درمان شناختی- رفتاری بر "ادراک خود" در میان دانش آموزان تیزهوش با اختلا ل های یادگیری

هدف از پژوهش، بررسی اثربخشی مداخله ی درمانی شناختی- رفتاری بر بهبود ادراک خود در میان دانش آموزان تیزهوش با اختلال های یادگیری بود. طرح پژوهش، تجربی همراه با پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری را کلیه ی دانش آموزان دختر و پسر تیزهوش با اختلال های یادگیری پایه های چهارم و پنجم(12-10 سال) مشغول به تحصیل در دبستان های شهر اصفهان در سال تحصیلی 88-1387 تشکیل دادند. حجم نمونه در سه مرحله برآورد گردید. در مرحله اول (غربالگری)، از تعداد 60 کلاس از نواحی شش گانه آموزش و پرورش اصفهان که 1879 نفر دانش آموز داشت به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و بر اساس آزمون هوشی کتل، 150 دانش آموز که نمرات هوشبهر آنها 120 یا بالاتر بود انتخاب گردیدند. در مرحله دوم چک لیست های اختلال های خواندن، ریاضی، بیان نوشتاری، املا ، دست خط و چک لیست معلم برای غربالگری تیزهوشان مبتلا به اختلال های یادگیری به همراه آزمون های تشخیصی اختلال های یادگیری، ارزیابی شنوایی و بینایی و آزمون تجدید نظر شده وکسلر بر روی این دانش آموزان اجرا گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، 28 نفر از دانش آموزان تیزهوش، دارای اختلال های یادگیری بودند. در مرحله سوم 20 دانش آموز دختر و پسر تیزهوش با اختلال های یادگیری به صورت تصادفی انتخاب شده و سپس به طور تصادفی به دو گروه 10 نفری تقسیم و در گروه های آزمایشی و کنترل جایگزین گردیدند که پس از ریزش نمونه ها، به دو گروه 9 نفری تبدیل شدند و در ادامه، مداخله ی درمانی شناختی- رفتاری طی 6 جلسه 120 دقیقه ای بر روی گروه آزمایش اجرا شد. برای اندازه گیری ادراک خود، پرسشنامه نیمرخ ادراک خود دانش آموزان با اختلال های یادگیری و پرسشنامه ادراک خود پی ریت و منداگلیو در مرحله پیش آزمون و پس آزمون بر روی هر دو گروه آزمایش و کنترل به صورت فردی اجرا شد. نتایج حاصل به روش تحلیل کواریانس نشان داد که مداخله ی درمانی شناختی- رفتاری بر بهبود ادراک خود (ادراک خود کلی) (007/0p<)، ادراک مقبولیت اجتماعی(008/0p<)، ادراک توانمندی ورزشی(002/0p<) و ادراک ظاهر جسمانی(02/0p<) دانش آموزان تیزهوش با اختلال های یادگیری موثر بوده است. ضمن این که پس از مداخله ی درمانی شناختی- رفتاری، تفاوت معناداری بین دو گروه دختر و پسر در نمرات پس آزمون ادراک توانمندی ورزشی(03/0p<)، ادراک ظاهر جسمانی(01/0p<) و خودپنداره اجتماعی(03/0p<) به دست آمد که با توجه به نتایج میانگین ها، پسران ادراک خود بالاتری را نسبت به دختران در این حیطه ها نشان دادند. نتایج این پژوهش نشان داد که مداخله ی درمانی شناختی- رفتاری قادر است تا ادراک خود دانش آموزان تیزهوش با اختلال های یادگیری را بهبود بخشد.